Groningen, ik ben er klaar mee

De laatste etappe van het Hunze- en Fivelpad gaat vandaag van Thesinge naar Kaap Hoorn aan de zuidkant van de stad Groningen.
Ik verwacht een stadse etappe en die krijg ik ook. Omdat een goed begin het halve werk is en ons nog genoeg drukte te wachten staat, beginnen we vandaag in een sfeer van weleer met koffie en Groninger koek in ’t Jopje. ’t Jopje in Thesinge is een huiskamercafé dat dateert uit 1762. Sinds een aantal jaren is Susan de Smidt eigenaresse en waardin van ’t Jopje. Smaak- en stijlvol werd de gelagkamer in een authenthieke sfeer teruggebracht. Het ruikt er zelfs ouderwets. ’t Jopje is de eerste zaterdag van de maand geopend en op speciaal verzoek. Vandaag dus gelukkig ook even voor ons.

Susan laat me een leuk detail zien. Een van de blinden bestaat uit twee delen. Als je het bovenste stukje open laat staan, piepen daar ’s morgens precies de eerste zonnestralen door naar binnen, zomaar in de bedstede. Philips is dus niet helemaal origineel met zijn “wake-up light”.

Van Thesinge lopen we over fietspaden naar de stad. Het is niet alleen de drukte waar ik aan moet wennen. Er is een hoop gemopper, als ik niet snel genoeg opzij spring voor een fietser. Wat een gedoe toch, zo’n stad! Wanneer we Kaap Hoorn bereiken, ben ik wel toe aan een lekker koud biertje. We zakken neer op de lounge-banken in de hippe tent en lijken in een verkeerd toneelstuk terecht gekomen te zijn. We vinden het ook helemaal niet erg dat ons gevraagd wordt voor half 5 te vertrekken. Zo gaat dat in de stad.

De balans opmakend, was dit een prachtige lange-afstandswandeling. De maanden mei en juni zijn ideaal om hem te lopen en het weer was steeds prachtig. Klaar met Groningen dus?  Nou ja, niet echt. Het is lang geleden dat ik in Termunterzijl was en ik moet ook nodig weer eens naar ………..
Groningen, daar ben ik echt nooit klaar mee!

Vannijs (opnieuw)

Zes wandelaars gaan op weg van Kantens naar Thesinge. Ze lopen opnieuw een etappe van het Hunze- en Fivelpad. Ze zijn al een beetje gewend geraakt aan het strakke landschap, de blauwe luchten en de zon op het vlakke Groninger land. Eigenlijk is het een verwend stel. Zij denken namelijk dat het er altijd mooi weer is, daar in het Noorden van Nederland.
Hun wandeling gaat van Kantens naar Toornwerd. "Thornvurd", wordt al in de tiende eeuw vermeld, hetgeen "met doornen begroeide wierde" betekent. De wierde is vrijwel geheel afgegraven. Toornwerd ligt op steenworp afstand van Middelstum, wat zij vrij snel achter zich laten. Zij lopen door naar Huizinge. De kerk oogt groot voor zo'n klein dorp. Het is een van de best bewaarde romano-gotische kerken in de provincie Groningen. Maar bijzonder of niet, ook romano-gotische ramen moeten eens per jaar gezeemd worden. Ook in een kerk behoort grote schoonmaak te worden gehouden. En dat is vandaag.
De wandelaars riskeren een sprongetje over de stofzuiger om de kerk wat beter te bekijken. De stoelen worden in de boenwas gezet. Een praatje is snel gemaakt. Een veertigtal mensen heeft hier een eigen kerk. Het voorportaal (het heet vast anders) biedt genoeg ruimte om met elkaar de dienst bij te wonen. En dat is volgens de mevrouw met de stofdoek heel gezellig.

De wandelaars gaan verder naar Stedum. Volgens Jantine is er in Stedum meestal weinig te beleven en zij kan het weten, want zij is er geboren en getogen. Vandaag is niets minder waar. Er is een driedaags kunstevenement gaande, KunstSpoor. Een kilometer dwars door de kern van het dorp naar de Jensemaheerd. Op diverse locaties wordt kunst in al haar vormen en varianten tentoongesteld. We zien het atelier en de werken in het huis van Rein Pol, schilderijen van Henk Helmantel in de kerk, beelden van Eddy Roos in de Jensemaheerd, een erotische koeienfilm en een jurk van knuffels. Naast het kerkhof speelt de harmonie, een onweersbui breekt los. De harmonie en de wandelaars passen keurig onder de grote partytent. Stedum is een belevenis en de wandelaars zijn nog lang niet uitgekeken als zij hun weg vervolgen.

Het is nog tien kilometer naar Thesinge. Zij trekken rechte lijnen door het landschap, over schelpenpaden, langs sloten, door weilanden. Een kerk wacht op restauratie in Lellens. Thesinge wacht in stilte op de wandelaars.
De wandelaars kunnen niet anders zeggen: "het was "vannijs" een mooie dag".

Mien land, is laand

Etappe 4 van het Hunze- en Fivelpad voert ons vandaag van Warffum naar Kantens. De lucht is strakblauw, met hier en daar een verdwaalde wolk. De zon schijnt, de temperatuur nodigt uit tot wandelen. Zo’n dag kan op voorhand al niet meer stuk.

Niet iedereen houdt van het open Groninger landschap. Het landschap laat weinig aan de verbeelding over. Neem jezelf als middelpunt en draai om je as ……… Je ziet zeker drie kerktorens, een dorp in de verte, wat verhogingen in het landschap, een enkele boerderij en vooral lucht, veel lucht. En dat geeft zo’n weldadig vrij gevoel. Mensen? Ze zullen er vast wonen, maar niet te veel. Een enkeling. Daardoor kom je vooral jezelf vaak tegen in dit land. Je loopt in een onmeetbare ruimte, een gevoel dat in geen foto te vangen is.
Na Warffum is Rottum het eerste dorp dat we aandoen. De wierde van Rottum is voor het grootste deel verdwenen. Het dorp ligt echter nog steeds hoog op het resterende gedeelte. Op het afgegraven deel stonden vroeger de gebouwen van een benedictijnerklooster. De ambt van Rottum was een invloedrijk man, die als arbiter optrad in vele politieke geschillen in de Ommelanden. Het klooster bezat onder meer 2/3 deel van het eiland Rottumeroog. Zo komt dit waddeneiland dus aan zijn naam.  Behalve enkele kloostermoppen is er van de kloostergebouwen niets meer over.
In Rottum staat het geboortehuis van de dichter Jan Boer. Een man met een grote betrokkenheid bij de Groninger taal, cultuur en inwoners.

We gaan verder naar ’t Oldedorp, met een paar boerderijen op een wierde. Het oude dorp heette eigenlijk Brunwerd, maar werd het Oude dorp, toen in de tiende eeuw Uithuizen als het nieuwe dorp werd gebouwd.

Bij de Menkemaborg in Uithuizen trakteren Hendrik en Jantine op koffie met gebak. De Menkemaborg is altijd een goeie plek om te pauzeren. Lekker op het terras met een prachtig uitzicht op de borg. Dan gaat de tocht verder over schelpenpaden, langs maren naar Zandeweer.

Van Zandeweer leidt een flink stuk asfalt naar Kantens. Het deert ons niet. De aardappelplanten steken hun koppen boven de klei. De mais zoekt voorzichtig zijn weg naar de hemel. Jan Boer wist het beter te omschrijven:

Mien laand

Mien laand ligt bloot
Mien laand is groot,
Zoo groot als open lucht.

Mien laand zit deur
en deur vol kleur
veur elk en ain, dei zugt

Mien laand is stark
de wil veur ’t waark
klikt ja oet elke kloet

Mien land, is laand
zai, zien verstand
dat wast er boven oet

Jan Boer

’t Kon minder

De tweede etappe van het Hunze- en Fivelpad voert ons van Kloosterburen naar Warffum. Links van ons, in de verte, de waddendijk. We kronkelen door het landschap, over schelpenpaden en rustige weggetjes, door verstilde dorpen, met kleine arbeiders- woningen zoals bijvoorbeeld Kleine Huisjes en Den Andel. Van toerisme heeft men hier nog nooit gehoord.
Dat geldt niet voor Pieterburen. Het café van Domies Toen (de tuin van de dominee) wordt gerund door vrijwilligers, die de kunst van het cappucino maken verstaan. het is grotendeels handwerk.

Op het kerkhof van Westernieland vinden wij de graven van de robbenjagers Tjark Derks Visser en Jacob Tjarks Visser. Jacob was volgens de overlevering niet alleen robbenjager, maar ook redder in nood. Hij had een ladder tegen zijn huis staan waarmee hij op de schoorsteen kon komen. Op de schoorsteen stond altijd een stoel. Vanuit deze stoel kon hij het wad overzien en zag hij dus ook wanneer een schip was gestrand. In geval van nood ging hij er met een boot op af om de schepelingen te redden.

De wolken stapelen zich als cappucinoschuim. Zo prachtig in die eindeloze Groningse lucht.
We komen aan in Warffum, een vierkante wierde. De grootste van Nederland. Vorig jaar bezochten we hier de pastorie. Nu dwalen we door dit mooie dorp, waar de geraniums voor de ramen staan en de tijd lijkt stil te staan. Rika trakteert op waddengebak, bij Spoorzicht.

Ain Pronkjewail in golden raand
Is Stad en Ommelaand!

Het Hunze- en Fivelpad (1)

De komende weken loop ik het Hunze- en Fivelpad. Het is een jubileumwandelpad, dat de KNBLO vorig jaar, ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan heeft uitgezet. Vandaag doe ik met Tiny de eerst etappe, van Zoutkamp naar Kloosterburen (21 km.)

In de middeleeuwen stroomden de riviertjes (maren) Hunze en Fivel door het Noord Groninger land. Een relatief jong stukje Nederland, waar 2600 jaar opbouw van de bodem, bewoning en gebruik van het land nog overal te zien zijn. Grote delen van het pad gaan door het voormalige stroomgebied van beide riviertjes. Tot de dertiende eeuw was het land een deel van de Waddenzee. Vanaf de twaalfde eeuw zijn stukken ingepolderd.

Zoutkamp ligt aan de oever van de Hunze, nu het Reitdiep geheten. Onze wandeling begint bij het veerhuisje. Het huisje stamt uit de tijd waarin het Reitdiep nog een open vaarverbinding had met de Lauwerszee. Verder gaat onze tocht, naar Niekerk en vervolgens naar Houwerzijl. In de Theefabriek (het enige theemuseum van Nederland) drinken we thee (hoe kan het ook anders) en nemen daarbij Poffert.
Poffert is een Gronings boerengerecht en werd vooral gegeten als dessert, meestal in de winter omdat het een nogal zwaar gerecht is. Ook echt iets voor de echte wandelaar dus. Het is goed toeven op het terras, maar we moeten verder.
We komen langs een restant van het wierdekerkhof van Vliedorp, Ol Wheem. We bekijken de kerk van Zuurdijk. We gaan langs de borg Verhildersum en zien in de verte Kloosterburen al liggen. Slalommend komen we daar uiteindelijk aan.

Deze eerste etappe gaat over fietspaden en over rustige weggetjes. Zoals je in Groningen gewend bent is het veelal verhard lopen. De uitzichten zijn magnifique, je komt bijna niemand tegen. Of het moet die ene boer zijn, die de molen van zijn buurman uitlegt. "Tja, om stroom op te wekken, een soort hobby". "Hij laadt er dynamo’s mee op". Zijn gezicht spreekt boekdelen: Rare buurman hijzelf is meer van "doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg".